Wyhorlat – Morskie Oko
Pasmo Wyhorlatu
Góry Wyhorlatu (Wyhorlat) to pasmo pochodzenia wulkanicznego, zespół krajobrazowy regionu wyhorlacko-gutyńskiego, leżący na wschodzie Słowacji, a częściowo na zachodzie Ukrainy (obwód zakarpacki).
Na północy ich granicą jest Pogórze Beskidzkie, na północnym wschodzie Góry Bukowskie, a na południu i południowym zachodzie Pogórze Wschodniosłowackie. Na powierzchni 669,76 km2 znajduje się obszar krajobrazu chronionego buczyn wschodniokarpackich z domieszką jawora, jesionu, wiązu i lipy. Wyhorlat to jedne z najbardziej zalesionych gór Słowacji, rosną tu dziewicze puszcze iprzeważają bukowe lasy liściaste. Oprócz flory występują także cenne gatunki drapieżnych zwierząt: wilk, ryś, żbik i wydra. Szczególną atrakcją jest występowanie endemicznych gatunków motyli.
Na terenie tego pasma znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Wyhorlat oraz obszar Puszczy Wyhorlackiej, zwanej w skrócie Wyhorlatem, która w 2007 roku została wpisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO w kategorii Pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy. Powodem była potrzeba ochrony zachowanych fragmentów puszczy bukowej z ponad 240-letnimi okazami drzew.
Najwyższym szczytem tych gór jest Wyhorlat – 1076 m, a turyści najczęściej odwiedzają: Morskie Oko, Małe Morskie Oko, Sninský kameň, przełęcz Krivec, do których prowadzi większość znakowanych szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjnych. Znakowane trasy turystyczne zaczynają się w miejscowościach: Remetské Hámre, Strihovce, Zemplínske Hámre, Porúbka, Vinné, Belá nad Cirochou oraz w ośrodkach rekreacyjnych nad Zemplínską šíravą. Sporty wodne można uprawiać na Jeziorze Vinanskim. Lasy Wyhorlatu są idealnym miejscem do zbierania owoców leśnych, grzybów lub roślin leczniczych. Coś dla siebie znajdą tu także miłośnicy wędkarstwa i myślistwa.
Sninský kameň
Sninský kameň (1 006,0 m n.p.m.) to szczyt w paśmie wulkanicznym Wyhorlatu, który najwyraźniej dominuje nad okolicą miasta Sniny. Wznosi się majestatycznie na południowy wschód od miejscowości Zemplínske Hámre nad jeziorem Morskie Oko. Pomimo że, ma w swojej nazwie przymiotnik sninský, to jego szczyt znajduje się w powiecie Humenné, na terenie poligonu wojskowego Valaškovce i w obrębie ewidencyjnym Valaškovce-Sever (Północ). Jest najniższym z pięciu wyhorlackich tysięczników.
Sninský kameň jest często odwiedzaną atrakcją turystyczną. Wejście na kamienne platformy na szczytach obu części Sninskiego kamenia ułatwiają turystom metalowe drabinki.
Na Veľkim Sninskim kameniu stoi prosty metalowy krzyż, zbudowany w 1990 roku przez wiernych i urząd parafii rzymskokatolickiej w Sninie, którym zastąpiono poprzedni – drewniany. Nowy krzyż został poświęcony przez biskupa Alojza Tkáča. Pierwszy krzyż został zniszczony przez wandali jeszcze w 50. latach XX w. Po kilku latach Polacy, chcąc przywrócić tradycję, zbudowali prosty dębowy krzyż, lecz on też niestety został zniszczony przez wandali. Obecny krzyż podzielił ten sam los, ponieważ został przez kogoś wrzucony w rozpadlinę, ale po naprawie umieszczono go na pierwotnym miejscu.
Sninský kameň jest częścią Obszaru Chronionego Krajobrazu Wyhorlat, a jego partie szczytowe z dwiema wyraźnymi formacjami skalnymi są objęte ochroną jako pomniki przyrody ze względu na ich znaczenie naukowe i kulturowo-społeczne. Góra leży na terenie Puszczy Wyhorlackiej, w skrócie nazywanej Wyhorlatem.
Z kamiennych ambon na szczycie roztacza się przy dobrej pogodzie przepiękny widok na miasto Sninę i jej okolice, na główny grzbiet i boczne ramiona pasma Wyhorlatu, na słowackie połoniny – Góry Bukowskie z najwyższym szczytem Kremenarosem i polskie połoniny – Bieszczady z najwyższym szczytem Tarnicą, na Góry Slańskie z najwyższym szczytem Šimonką i rozległą Nizinę Wschodniosłowacką. Wpatrując się w Góry Bukowskie można w nich dojrzeć część zbiornika wodnego Starina.
Ze wschodniej wychodni tzw. Malego Sninskiego kamenia jest widok na Morskie Oko, główny grzbiet Popriečnego i ukraińskie połoniny ze szczytami Lutańska Holica, Połonina Równa (oraz pasmem Połoniny Borżawskiej, której najwyższym szczytem jest Stoj).
Przy dobrej widoczności można zobaczyć oddalone o ponad 145 km w linii prostej Tatry Wysokie i szczyt w Niżnych Tatrach – Kráľovą hoľę.
Sninský kameň jest częstym celem wycieczek turystycznych oraz skrzyżowaniem szlaków turystycznych, które prowadzą tu z miejscowości Zemplínske Hámre, ze Sniny oraz z grzbietu pasma. Przez przełęcz Tri table można dostać się do Morskiego Oka i miejscowości Remetské Hámre, a idąc na wschód na Nežabec i do wsi Podhoroď. Z Morskiego Oka prowadzi tu ścieżka edukacyjna.
Morskie Oko
Morskie Oko, nazywane w przeszłości Wielkim Jeziorem Wyhorlackim, jest największym jeziorem w paśmie Wyhorlatu i trzecim co do wielkości, po Jeziorze Szczyrbskim i Hińczowym Stawie w Tatrach Wysokich, naturalnym jeziorem na Słowacji. Jest też jednym z najpiękniejszych zakątków Słowacji, który zachował swoją romantykę i naturalne piękno.
Powstanie Morskiego Oka przypada na końcowy okres działalności wulkanicznej w Wyhorlacie. Ogromne osuwiska ze wschodniego stoku Motrogonu i Jedlinki zatarasowały dolinę potoku Okna i za tą zaporą powstało naturalne jezioro. Morskie Oko jest wyjątkowe ze względu na swoje pochodzenie, położenie, warunki fizyczno-chemiczne i biologiczne. Leży poniżej Sninskiego kamenia na terenie miejscowości Remetské Hámre, na poziomie 618 m n.p.m. Obecny kształt nadano mu w latach osiemdziesiątych XIX wieku, w których zbudowano sztuczną zaporę. Zajmująca około 7 ha tafla jeziora po podniesieniu się lustra wody o 5 m, stworzyła dzisiejszy zbiornik o powierzchni 13,8 ha. Jezioro ma 750 m długości i 312 m szerokości, a jego głębokość sięga 25,1 m. Położone jest na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wyhorlat.
Niedaleko na zachód od Morskiego Oka, na poziomie 727 m n.p.m., jest drugie najlepiej zachowane jezioro w paśmie Wyhorlatu – Małe Morskie Oko, dawnej nazywane Małym Jeziorem Wyhorlackim.
Morskie Oko to cenny pomnik słowackiej przyrody, więc by chronić jego walory i piękno, jezioro wraz z okolicznymi lasami zostało w 1984 roku uznane za rezerwat przyrody. Obecnie jest to rezerwat przyrody o znaczeniu krajowym, mający powierzchnię 108,48 ha, w którym obowiązuje V najwyższy stopień ochrony. Wędkowanie, pływanie łódkami oraz kąpiele w nim są zabronione.
Schronisko Morskie Oko:/b> W schronisku sezonowo działa bufet. Łączna liczba miejsc noclegowych to 32.
Rezerwacje telefoniczne oraz informacje wyłączne w dniach roboczych od godz. 7:00 do 15:00. Ceny różnią się zależnie od pory roku i frekwencji.
Route description
Auto można zostawić na parkingu przed sklepem spożywczym lub gdzieś w pobliżu. Niebieski szlak rowerowy biegnie po prawej stronie sklepu spożywczego, jedziemy w kierunku Morskiego Oka.
Należy trzymać się prawej strony i jechać niebieskim szlakiem. Trasa lekko pnie się w górę.
Na skrzyżowaniu w kształcie litery T, koło strzałki Potašňa, trzeba skręcić w prawo. Po przejechaniu 1 km na rozstajach należy trzymać się lewej strony!
Dojeżdża się do łąki przy oznaczeniu turystycznym. Stamtąd należy jechać prosto koło drewnianego domku, w którym można się skryć przed wiatrem i deszczem w razie niepogody.
Koło strzałki Bejla kopec przecina się zielony szlak turystyczny. Przed nami długi zjazd. Należy jechać prosto niebieskim szlakiem C.
Dojeżdża się nim aż do skrzyżowania w kształcie litery T, koło żelaznej rampy tuż pod Morskim Okiem. Należy skręcić w prawo przez rampę do Morskiego Oka.
Morskie Oko to piękne leśne jezioro. Trzeba jechać betonową drogą niebieskim szlakiem turystycznym.
Jadąc wokół jeziora można zjechać, tak jak wskazują tablice, w dół do bufetu (schronisko Morskie Oko), który na pewno jest dobrym miejscem na krótki postój.
Z bufetu znów jedzie się z powrotem pod górę, aż do lasu, niebieskim szlakiem turystycznym. Ten krótki odcinek potrafi dać w kość nawet zaprawionym kolarzom. Nie jest to jednak duża odległość i już po chwili dojeżdża się do drogi. Stąd można puścić się długim nieprzerwanym zjazdem w dół do punktu początkowego lub jechać dalej szlakiem turystycznym na Sninský kameň.
Jeżeli zdecydujemy się jechać dalej niebieskim szlakiem, dotrzemy na polankę z tablicami edukacyjnymi. Stąd dobrze jest pójść na Sninský kameň pieszo (30 min.), a rowery na chwilę zamknąć lub prowadzić.
Czerwony szlak prowadzi aż na jeden z kamieni. Można na niego wyjść bez problemu, bo jest tam drabinka. Ze szczytu roztacza się przepiękny widok na cały Wyhorlat i na Morskie Oko.
Ze Sninskiego kameňa wracamy aż do skrzyżowania niebieskiego szlaku turystycznego i niebieskiej trasy rowerowej. Kilometry zjazdu z góry szybko miną.
Po drodze w dół mija się kilka turystycznych strzałek informacyjnych. Należy jednak bacznie śledzić niebieskie znaki C, które prowadzą aż do wsi, do punktu początkowego. Jadąc w dół przejeżdża się koło źródła Richard, idealnego, by uzupełnić wodę.
