Regions
Region ZEMPLIN (Dolny Zemplin)
Dolny Zemplin sąsiaduje od północy z Górnym Zemplinem, a od zachodu z regionem koszyckim. Jego wschodnia część stanowi granicę z Ukrainą, zaś południowa z Węgrami. Północna część regionu to pasmo Karpat Zachodnich i Wyhorlat z widokowym szczytem Kamień Sniński (1005 m n.p.m.) Na południe, do powiatu Trebišov, turystów przyciąga region winiarski Tokaj z malowniczymi miejscowościami Malá Tŕňa i Veľká Tŕňa, gdzie powstają słynne wina tokajskie.
I właśnie zacieranie się granic czyni region niezwykle bogatym pod względem przyrodniczym i kulturowym. Turystów przyciąga nie tylko tutejsza przyroda, lecz również wyśmienite wino. Popularnym wakacyjnym kierunkiem jest zalew Zemplínska Šírava, ze względu na imponującą powierzchnię nazywany słowackim morzem. Zbiornik jest wykorzystywany do uprawiania sportów wodnych i aktywnego wypoczynku. Dolny Zemplin może się poszczycić także wieloma ekspozycjami muzealnymi. Warto przy okazji zwrócić uwagę na zabytkowe miasteczka, takie jak choćby Michalovce, gdzie można zwiedzić pałac, ujeżdżalnię koni, rotundę, rzymskokatolicki i greckokatolicki kościół, czy Trebišov, w którym warto wybrać się na spacer przez malowniczy historyczny park. Waszej uwadze z pewnością nie umkną takie ciekawostki jak ruiny zamku Parič, fundamenty średniowiecznego kościoła Świętego Ducha, dwór z zabudowaniami gospodarczymi, mauzoleum hrabiego Gyuli Andrássy’ego, figura Niepokalanej (Immaculata) czy stanowiska archeologiczne z czasów prehistorycznych i okresu średniowiecza.
Najbardziej znane miejsca
Bramą do Dolnego Zemplinu jest obszar, przez który przepływa rzeka Bodrog. Znajduje się na niej jedyny port rzeczny w całym regionie. Niedaleko miejsca cumowania statków można odwiedzić najniżej położony punkt Słowacji Klin nad Bodrogom (94,3 m n.p.m.). Ciekawostką pobliskiego rezerwatu przyrody Tajba jest występowanie rzadkich żółwi błotnych.
W Boršy koniecznie należy zwiedzić pałac żupana szaryskiego i księcia Siedmiogrodu Franciszka II Rakoczego, w którym – jak mówią stare dokumenty – miał on się urodzić.
W Veľatach można się orzeźwić słoną wodą mineralną i wyjść naprzeciw uciechom, jakich może dostarczyć tylko wino z tokajskich piwnic. Tokaj zajmuje powierzchnię 907 hektarów i choć jest jednym z najmniejszych regionów winiarskich na świecie, produkuje się tu wina najwyższej klasy.
Jeśli po wyprawie po okolicy lub spacerze na łonie natury zapragniecie relaksu nad wodą, polecamy drugi co do wielkości zalew na Słowacji – Zemplínską Šíravę. Można też skorzystać z basenów w Kaluži albo wybrać się nad oddalone o 10 km jezioro Vinianske.
Muzeum, dwuskrzydłowy pałac i greckokatolicką świątynię w stylu barokowo-klasycystycznym z XVIII wieku można podziwiać w stolicy regionu, Michalovcach. Bogatą historię tego obszaru przedstawia muzeum krajoznawcze w Trebišovie, gdzie warto przy okazji zwrócić uwagę na kościół w stylu barokowym. Iście średniowieczną atmosferę można poczuć w okolicy, na zamku Parič. Jednym z ciekawszych miejsc regionu jest także park z mauzoleum, w którym pochowani są członkowie rodu Andrássy. Kryje się tu także niewyjaśniona tajemnica bliskiej relacji Gyuli Andrássy’ego z cesarzową Elżbietą Bawarską, znaną jako Sisi. Po dziś dzień trwa winiarskie dziedzictwo jego syna, Gyuli młodszego, kiedy to na terenach między Dunajem a Tisą sadzono od 800 tysięcy do miliona sadzonek winorośli rocznie. Jak widać Gyula Andrássy żył winem, a drugą jego pasją była polityka. W ostatnim rządzie węgierskim piastował nawet stanowisko ministra spraw zagranicznych.
Pośrodku trójkąta, który tworzą rzeki Latorica, Laborec i Uż leży miasto Veľké Kapušany. Stąd można się wybrać do miejscowości Sobrance i zwiedzić muzeum z ekspozycją ponad 200 gitar z całego świata. Jest to jedna z dwóch tego typu kolekcji na świecie. Druga znajduje się w Ameryce.
W czasach aktywności wulkanicznej oraz na skutek przesuwania się masywów górskich powstał naturalny zbiornik zatrzymujący wodę i najbardziej znane spośród zachowanych jezior pasma Wyhorlatu – Morskie Oko.
Urzekająca drewniana cerkiew w Ruskiej Bystrej została doceniona za swą unikatowość i trafiła na listę światowego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego UNESCO wraz z siedmioma innymi drewnianymi świątyniami na łuku karpackim.
Najlepsze warunki do uprawiania turystyki zapewniają Góry Slańskie i Wyhorlat.
Kuchnia
Kuchnia zemplińska odznacza się najwyższej jakości składnikami „z własnej spiżarni”, jakimi były rozległe pola i sady owocowe. Ale odcisnęło się na niej również piętno czasów, w których jedynymi dostępnymi produktami były kiszona kapusta i ziemniaki. Spośród wielu tradycyjnych potraw warto wspomnieć ciberej – mleczną zupę ziemniaczaną, barszcz ukraiński znany jako boršč, przyrządzany z buraków, popularny zwłaszcza w kuchni rosyjskiej i ukraińskiej, obowiązkowo na wywarze z kości i mięsa, z dodatkiem duszonych warzyw. Z kiszonej kapusty i wody spod kapusty gotuje się juškę, z ziemniaków, fasoli i wody spod kiszonej kapusty – rosoľ lub rosoľankę. Warto przypomnieć też tradycyjne potrawy, takie jak gołąbki, czyli holúbky albo džatki, czyli kluski z ziemniaków, placki ziemniaczane, znane jako bandurčáky, zupę grzybową o mylącej nazwie hubová mačanka, kaszankę z mangalicy, zwaną przez miejscowych hurka czy placuszki przypominające racuchy, znane jako malohorešské beleše. Kuchnia tego regionu to aromat nizinnych warzyw. Skosztujcie także domowych dżemów i suszonych owoców. Typowymi składnikami tutejszych potraw są fasola i mleko. Jednym ze specjałów zaś są tatarčené pirohy, czyli pierogi z ciasta z dodatkiem mąki gryczanej, od której wywodzi się ich nazwa. W regionalnym dialekcie gryka, czyli słowacka pohánka, to tatarka. Nie sposób nie dopatrzeć się tu skojarzenia z Tatarami, którzy byli poganami i wprowadzili grykę do miejscowej kuchni. Skosztujcie też królewskich win z regionu Tokaj, najmniejszego regionu winiarskiego Słowacji, odkrywając harmonijne kompozycje smaków i aromatów.
Wyroby regionalne
Na zachód od miasta Michalovce znajduje się słynąca z garncarstwa miejscowość Pozdišovce. To jedna z niewielu wiosek, w których przetrwała ręczna produkcja ceramiki z charakterystycznym malowanym wzorem. Z regionu winiarskiego warto zabrać do domu butelkę jednego z najwspanialszych win świata. Do typowych produktów regionalnych zaliczają się syropy ziołowe i owocowe, soki, ręcznie zbierane i konfekcjonowane mieszanki ziołowe. Wielu rzemieślników również dziś kontynuuje dawne tradycje, a w ich warsztatach można zakupić wyroby ze skóry, bicze, torby i sakwy pasterskie, rozmaite wyroby kowalskie czy wyroby z metalu i szkła.
