1. Sporo odwagi i szczypta rozsądku 

Film „Eragon” (2006), półka skalna Tomaszowski Widok (Tomášovský výhľad)

Wyobrażasz to sobie? Siebie w roli twórcy luźnej kontynuacji filmu Eragon? Jedna świetna scena z filmu została nakręcona w Słowackim Raju, a dokładnie na półce skalnej Tomaszowski Widok. Zatem nie zwlekaj, odwagi Ci nie brak, a rozsądek odłóż na bok i wybierz się w to miejsce jako reżyser lub scenarzysta, by po swojemu uwiecznić tę scenę. Bo co, jeśli branża audiowizualna czeka właśnie na Ciebie? W końcu głównego bohatera filmu też nie grał żaden słynny hollywoodzki przystojniak, lecz całkiem zwyczajny Edward Speleers. Osiemnastoletni debiutant z Anglii, który na castingu pokonał bagatela 180 tysięcy innych kandydatów do tej roli! Oto wyzwanie dla Ciebie! Nie czekaj, aż osiągniesz odpowiedni wiek, wybierz się na Tomaszowski Widok, gdzie otwiera się przed Tobą perspektywa świetlanej kariery w branży filmowej.

Z punktu widokowego można zobaczyć jaskinię Czarcia Dziura, która zasługuje na to, aby odwiedziła ją smoczyca Saphira i aby historia odegrała się na nowo w rajskiej scenerii. W końcu Saphira z pewnością nie jest pierwszym smokiem, który odwiedził Słowację – co prawda widziała Tatry, ale pozostała w niej tęsknota za rajem! Usiądź na krawędzi skały i podziwiaj Tatry w całej swej okazałości. Stwórz własną historię i podbij filmowy świat sequelem. I choć istnienie prawdziwych smoków, zionących ogniem i potrafiących kruszyć skały, zostało dotychczas udokumentowane tylko pośrednio, w ludowych legendach i podaniach, Ty możesz to zmienić. Nazwy geograficzne, takie jak Smoczy Szczyt, Smoczy Staw, Przełęcz pod Smoczym Szczytem, Smocza Grań, Siarkan, Dolinka Smocza i wiele innych wiążą się z legendą o strasznym smoku, który tak długo dokuczał mieszkańcom podtatrzańskich osad, aż zamienił się w skałę w górnej części Doliny Złomisk. Być może więcej o smokach, tym razem z Tomaszowskiego Widoku, dowiemy się z Twojej kontynuacji „Eragona”. Zatem nie zwlekaj i już teraz zacznij pisać scenariusz.

Jeremy Irons jako Brom, John Malkovich jako król Galbatorix… „Eragon” to wielka przygoda oparta na bestsellerowej, znanej na całym świecie książce spod pióra Christophera Paoliniego, zaledwie 22-letniego Amerykanina. Los młodzieńca, w rolę którego wcielił się Edward Speleers, zmienia się w momencie, gdy dowiaduje się on, że należy do elitarnego Zakonu Smoczych Jeźdźców. Główny bohater, Eragon, zostaje natychmiast wciągnięty w świat magii i tajemnych mocy, odkrywając, że może uratować lub zniszczyć całe Imperium.

2. Odwiedź podziemia w poszukiwaniu źródeł miłości

Film „O soli cenniejszej niż złoto” (1982), Jaskinia Domica

O uczuciu, jakie wypełnia serce księżniczki marzy każda mała dziewczynka. Zaczerpnij garść baśniowej mocy w najdłuższej jaskini Słowackiego Krasu. Zejdź do tajemniczego świata podziemi i przejrzyj się w podziemnych wodach we wszystkich stanach skupienia i strukturach. Wówczas Twoje przeżycia nabiorą złocistego, olśniewającego blasku miłości. Jaskinię wyróżniają kaskadowe jeziorka wypełnione wieczną miłością, bulwiaste stalaktyty i pagodowe stalagmity utworzone z żywych „łez” wylanych przez wieki w imię romantycznego uczucia. Zatem niech gorące uczucie roztopi stalagmitowy posąg Solnego Księcia.

Film „O soli cenniejszej niż złoto” rozpoczyna się sceną turnieju, w którym rycerze walczą o względy Wandy, Barbary i Maruszki, córek króla Prawosława. Podczas gdy pretendentom do ręki Wandy i Barbary udaje się pokonać swoich rywali, Maruszka wymyka do ogrodu na spotkanie ze swoim adoratorem. Przystojny tajemniczy książę jest w rzeczywistości synem Króla Podziemi. Tymczasem król Prawosław zamierza oddać koronę tej córce, która w najgorętszych słowach wyrazi swoje oddanie ojcu. Wanda i Barbara porównują swoje uczucia do złota i kosztowności, Maruszka zaś wyznaje, że darzy ojca takim uczuciem jak sól, która w jej przekonaniu jest cenniejsza niż złoto. Obrażony król wzgardza solą, wypędza Maruszkę z zamku i przeklina Solnego Księcia. Wówczas zjawia się Król Podziemi i rzuca klątwę na królestwo Prawosława – cała sól zamienia się w złoto. Jednak początkowa radość nie trwa zbyt długo. Teraz zadaniem Maruszki jest nie tylko uratowanie królestwa ojca, lecz również przemienionego w posąg Solnego Księcia.

Domica to najsłynniejsza i najdłuższa jaskinia w Parku Narodowym Słowacki Kras. Została odkryta przed 1926 rokiem i udostępniona w 1932 roku. Od 1995 roku jaskinia znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Grota znana jest przede wszystkim z cennych znalezisk archeologicznych, bogactwa tarcz i pierścieni naciekowych oraz licznego występowania różnych gatunków nietoperzy. Domica jest połączona podziemnymi korytarzami z jaskinią Czarcia Dziura i wraz z jaskinią Baradla leżącą po stronie węgierskiej tworzy system korytarzy o długości około 25 km. Domica ma 5 368 metrów długości i 70 metrów głębokości. Co ciekawe, w okresach, kiedy podziemna rzeka Styks napełnia się wodą, część trasy zwiedzania przebywa się łodziami. Krótka trasa zwiedzania ma 780 metrów, a jej przejście zajmuje około 45 minut. Dłuższa trasa (bez pływania łodziami) ma 1180 metrów i można ją pokonać w około 60 minut. Trasa obejmująca przemieszczanie się łodziami ma 930 metrów, z czego 150 metrów to trasa na wodzie. Temperatura w jaskini wynosi od 10,2 do 11,4°C. Największą podziemną salą jest Majkowa Katedra z kaskadowymi wodospadami, nazywanymi też Rzymskimi Łaźniami. Ponadto grota jest ważnym stanowiskiem archeologicznym, ponieważ była zamieszkana przez człowieka prehistorycznego 5-6 tysięcy lat temu, w młodszej epoce kamienia – neolicie. Podczas wykopalisk znaleziono tu różne przedmioty wykonane z kamienia i kości, których część można zobaczyć przy wejściu do jaskini.

można zobaczyć przy wejściu do jaskini.

 

3. Kulisy wielkiej historii

Miniserial „Świat bez końca” (2012), Koszyce

Wkrocz na karty epickiej opowieści i odwiedź majestatyczną katedrę. Poszukaj śladów filmowych ujęć między filarami gotyckiej budowli i podążaj tropem epidemii czarnej śmierci w cieniu „Filarów Ziemi”. Odkrywanie katedry św. Elżbiety nie ma końca. Tyle niesamowitych skarbów kryje się pod jej dachem! Zresztą uniwersum Koszyc też jest nieskończone. Dlatego zapomnij o czasie i poświęć choćby sto lat na zgłębianie tajemnic katedry św. Elżbiety.

W połowie XIV wieku Anglia staje na krawędzi wojny stuletniej, a jednocześnie będzie musiała zmierzyć się ze śmiercionośną zarazą. Epidemia dżumy, która pochłonęła tysiące istnień ludzkich, pośrednio przyczyniła się do fundamentalnych przemian w ówczesnym społeczeństwie, które przygotowały grunt pod nadejście renesansu. Na tym tle historycznym rozgrywa się opowieść, w której przecinają się ludzkie losy, historie miłosne i – niezależnie od warstwy społecznej, zarówno wśród chłopów, rzemieślników, jak i duchownych, nie wyłączając szlachty i króla – zawiązują się spiski, toczą się walki o wpływy i władzę, dokonują się różne okrucieństwa i nikczemności.

.

Z owych czasów pochodzą pierwsze ślady budowy katedry św. Elżbiety. Jej północna część szczyci się najpiękniejszymi i najbogatszymi dekoracjami. Tyle, że strona północna była wówczas postrzegana jako strona złych mocy. Nie była oświetlana słońcem, lecz wystawiona na deszcz i pozostawała zawsze chłodna. Nierzadko świątynie nie miały żadnych okien ani wejść od północnej strony. A tu zupełne przeciwieństwo. Dlaczego? Tego nie wiadomo. Spróbuj odkryć tę tajemnicę. Czeka Cię wiele wyzwań. Zwróć uwagę na wykonany w całości z metalu neogotycki Ołtarz Świętego Krzyża poświęcony ofiarom I wojny światowej. Został on odlany z broni zachowanej na polach bitewnych wschodniej Słowacji.

Filmowcy spędzili w katedrze św. Elżbiety w Koszycach pięć dni, inspirując się jej pięknem i historią. Katedra św. Elżbiety jest największym kościołem na Słowacji, najbardziej na wschód wysuniętą gotycką katedrą w Europie. Ze względu na swą długość i wysokość (60 metrów) zdecydowanie góruje nad miejskim deptakiem, ulicą Hlavną. Nie sposób jej przegapić. Bezkompromisowa w swojej gotyckiej ornamentyce, zachwycająca posągami, różami, gargulcami, wzniesiona z potężnych kamiennych bloków, przeszywająca w swoich ostrołukach, ascetyczna w smukłości żeber, kolumn i belek, wielobarwna w witrażach. Podobne schody królewskie, jak te w koszyckiej katedrze, można podziwiać jedynie w Graz w Austrii. Trzeba bowiem wiedzieć, że takie podwójne kręcone schody gotyckie znajdują się tylko w dwóch miejscach w Europie. Pozostałe schody podobnego typu są znacznie młodsze, pochodzą dopiero z okresu renesansu. Świątynia ma wiele zadziwiających unikatów. Ołtarz główny to jedyny w Europie Środkowej ołtarz z dwiema parami otwieranych skrzydeł. Nie ruszył się ze swojego miejsca od czasu, gdy został wzniesiony. Zwiedzający mogą podziwiać tu dwanaście z 48 obrazów ołtarzowych. Wszystkie one przedstawiają sceny z życia św. Elżbiety z Turyngii. Katedra św. Elżbiety to niesamowita budowla. Jej uroku, monumentalności i artyzmu nie powstydziłaby się nawet mekka światowego gotyku, jaką jest Francja. Choćby dlatego warto ją zobaczyć!

4. Odkrywaj sekrety zamku

Serial „1890” (od 2017), Betliar

Czy nad zamkiem Betliar naprawdę unosił się cień zbrodni? Napięcie, dramat, romans i humor w atrakcyjnej scenerii zamku Betliar to klucze albo wręcz wytrychy do tajemniczego świata. Gdy dotrzesz na miejsce, przejdź się po historycznym parku, w którym znajduje się niegdysiejsza siedziba szlacheckiego rodu Andrássy. Budowla swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie z lat 1880 – 1886. Mniej więcej w tym okresie rozgrywa się akcja 13-odcinkowego serialu historycznego zatytułowanego „1890”. To właśnie czas, w którym ludowe przesądy, wiara w magię i istoty nadprzyrodzone współistnieją obok przełomowych wynalazków techniki, takich jak telefon czy samochód i odkryć technik do dziś stosowanych w kryminalistyce, takich jak daktyloskopia czy balistyka. Motywem przewodnim serialu są przerażające opowieści o młodych kobietach – a kilka ich było – które padają ofiarą demona zamieszkującego pobliski wąwóz (mowa oczywiście o Wąwozie Zadzielskim). Opowieściom tym zdają się dawać wiarę niemal wszyscy, z wyjątkiem idącego z duchem czasu detektywa Martona.

A czemu Ty dałbyś wiarę? Odwiedź miejsce, gdzie był kręcony serial kryminalny, w którym poza suspensem i zaskakującymi zwrotami akcji, nie brakuje elementów przygodowych, romansowych i humorystycznych. Nie chodziło bowiem o stworzenie wiernej rekonstrukcji, a twórcy pomimo tego, że korzystali z rad specjalistów, wcale nie dążyli do absolutnej wierności historycznej, lecz wykreowali własną wizję świata. Głównym bohaterem serialu jest detektyw János Marton z Pesztu, grany przez Jána Koleníka. János prowadzi barwne życie, ale dopuszcza się czynu, za który zostaje ukarany. Tak właśnie trafia do zamku Betliar, gdzie ma zbadać bardzo złożoną sprawę, która wydarzyła się w pewnej rodzinie. Historia Martona to jednak nie tylko prowadzone przez niego śledztwo. Przypadkowo bowiem udaje mu się pokrzyżować szyki członkom pewnej zamożnej rodziny. Detektyw będzie zatem odkrywał kulisy zbrodni, wytrwale tropiąc mordercę, a przy okazji ujawni nam wewnętrzne funkcjonowanie klanu.

Wiszące na ścianach portrety dawnych prominentnych szlachciców, ich małżonek i członków rodzin budzą naturalny szacunek. Przyglądając im się, dociera do nas, jak uderzająco serialowy hrabia Wiśniewski (Łukasz Kos) przypomina prawdziwego Gejzę Andrássy’ego, który sto lat temu uwielbiał w tym miejscu spędzać lato w gronie rodziny i przyjaciół. Dzięki trikom utalentowanych charakteryzatorów i odpowiednim kostiumom serialowi aktorzy na chwilę wcielili się w członków rodziny Andrássych, dzięki czemu widzowie mogą przenieść się w dawne ekscytujące czasy. Podczas zwiedzania zwróć uwagę na Czerwony Salonik, w którym serialowy hrabia przyjmuje najdostojniejszych gości. Sto lat temu „urzędował” tu prawdziwy Emanuel Andrássy, który zasłużył na przydomek Żelaznego Hrabi, a to dlatego, że prowadził interesy związane z górnictwem i hutnictwem. Członkowie rodu znani byli jako kolekcjonerzy i mecenasi sztuki, zapaleni podróżnicy i myśliwi, ale niejednokrotnie zajmowali się także polityką i filantropią. Również Gejza, syn Emanuela, był wybitnym podróżnikiem, odnoszącym sukcesy przedsiębiorcą, politykiem, sportowcem i myśliwym, a także miłośnikiem życia i kobiet. Spopularyzował na Węgrzech nieznane dotąd sporty, takie jak polo konne, golf czy żeglarstwo. Ponadto amatorsko zajmował się fotografią i sztuką.

Większość serialowych scen rozgrywa się w jadalni, w której spotykała się arystokracja. Kolacje u Andrássych trwały czasami nawet pięć godzin, bowiem serwowano nawet dwadzieścia dań. Jadalnia jest jednym z ponad 50 pomieszczeń należących do części mieszkalnej, nie licząc 16 wystawnych łazienek, których rodzina Andrássych nie powstydziłaby się nawet dziś. Na przełomie XIX i XX wieku opływali w takie luksusy, jak centralne ogrzewanie, bezpieczniki elektryczne, krany z gorącą i zimną wodą, spłukiwane toalety i bidety czy telefon. Przy okazji zwróć uwagę na kręcone schody przeznaczone dla służby, bibliotekę i kotłownię, a także sekretny korytarz, z którego korzystał detektyw Marton. Wczuj się w rolę i pozwól, aby serial toczył się dalej.

5. Bądź bezpieczny pod skrzydłami anioła

Film „Za linią wroga” (2001), Dolina Zadzielska, Háj

Podczas odkrywania wschodniej Słowacji można natknąć się na różne ciekawostki. Jedną z nich jest posąg anioła we wsi Háj. Wzbij się na skrzydłach anioła na wyżyny filmowej sławy Owena Wislona i daj się ponieść malowniczej Dolinie Zadzielskiej. Jej urokowi nie oparł się reżyser John Moore i nakręcił tu film „Za linią wroga” (2001). W rolach głównych poza Owenem Wilsonem wystąpili Gene Hackman, David Keith, Marko Igonda i wielu innych amerykańskich, rosyjskich oraz słowackich statystów i odtwórców mniejszych ról.

Najważniejszą filmową lokalizacją i miejscem, gdzie nakręcono kluczowe sceny jest właśnie Dolina Zadzielska. Niezapomniana scena zamarzniętego, skutego lodem jeziora, nad którym pochyla się smutny posąg przeszytego kulami anioła, była kręcona w plenerze, ale nie ma w tym miejscu jeziora. Wykorzystanie gładkich płyt ułożonych na drewnianej konstrukcji pozwoliło stworzyć jednak taką iluzję. Kilkumetrowy posąg anioła pozbawiony jednego skrzydła w rzeczywistości jest wykonany ze zmodyfikowanego styropianu, a skrzydła brakowało mu „od nowości”. Rekwizyt nie trafił na śmietnisko. Twórcy filmu sprezentowali go mieszkańcom wioski Háj. Zwolniło ich to z obowiązku zutylizowania rekwizytu, a wioska pozyskała ciekawy obiekt o dużej wartości sentymentalnej dla fanów filmu, jedyny w swoim rodzaju pomnik. Wioska o ciekawie brzmiącej nazwie (háj to w języku słowackim gaj) jest odwiedzana przez miłośników kinematografii, którzy przemierzają kilometry po to tylko, by zobaczyć anioła. Stoi on w miejscu, w którym jego blask i ogrom robią wrażenie. Jest widoczny z wielu punktów w okolicy. Z tablic informacyjnych można dowiedzieć się wszystkiego, co najważniejsze, na przykład tego, że jak przystało na film akcji, anioł wygląda tak, jakby ktoś odstrzelił mu pół twarzy i przeszył go salwą z karabinu maszynowego. Obok niego na ziemi spoczywa odłamane skrzydło.

Rozgrywający się w rozdartej wojną Jugosławii film „Za linią wroga” to kronika wydarzeń związanych z przypadkowym odkryciem masowego grobu przez myśliwiec zwiadowczy F-18. Wojsko serbskie, w którego interesie leży, by sfotografowane dowody ludobójstwa nie dotarły do sił NATO, wystrzeliwuje pocisk przeciwlotniczy w kierunku samolotu zwiadowczego. Pilotowi i nawigatorowi udaje się katapultować, ale wraz z dowodami zbrodni wojennych dostają się za linę wroga. Żołnierze przeszukują wrak maszyny, dokonując egzekucji na nawigatorze, podczas gdy pilotowi (Owen Wilson) udaje się uciec. Rozpoczyna się jego walka o życie i dramatyczna próba odzyskania dowodów.

Historia rozdartej wojną Jugosławii, ta prawdziwa, wcale nie jest taka odległa. Wielu uczestników i świadków tych wydarzeń – w tym wielu zagranicznych Słowaków z serbskiej Wojwodiny – spotykamy na swojej drodze. Być może oni patrzą na ten film inaczej. Jednak dla większości widzów iluzja Jugosławii jest tak doskonała, że naprawdę można się poczuć, jakby zostało się przeniesionym do targanego niepokojami niebezpiecznego regionu. Dlatego proponujemy ucieczkę od świata budzących grozę wydarzeń, niepewności, stresu i pośpiechu do anielsko pięknej przyrody z idyllicznymi Hajskimi Wodospadami, do miejsca znajdującego się pod osłoną anielskich skrzydeł.