fbpx
Z kufrem jak na transatlantyk przez jezioro do światowego kurortu

Smolnícky tajch, Štós

Potrzebujesz prawdziwej ochłody lub chcesz maksymalnie się rozgrzać? Wystarczy ci słońce i woda, czy też potrzebne są najnowocześniejsze zabiegi wodolecznicze? W każdym przypadku spełni twoje oczekiwania wycieczka nad jezioro, gdzie znajdziesz czystą wodę i powietrze, a nikt o nim nie słyszał. Z zimna ucieka się do ciepła, a z wypalonego słońcem i przegrzanego miejsca tam, gdzie panuje przyjemny chłód i jest wilgotne powietrze. Proponujemy wycieczkę do Úhornej. Czekają tam nie tylko fale chłodnej toni jeziora, ale także urok górniczej osady i maryjnego miejsca pielgrzymkowego. Do kapliczki przycupniętej powyżej tej miejscowości, u podnóża Gór Wołowskich (Volovských vrchov), od ponad 200 lat schodzą się początkiem sierpnia pielgrzymi z całej Słowacji. Choć u nas w tym czasie śniegu ani widu, ani słychu, to dzieje się tak właśnie w święto Matki Boskiej Śnieżnej. Koło kapliczki pod tym wezwaniem bije cudowne źródełko, z którego woda ponoć uleczyła wielu ludzi.

W połowie drogi między kapliczką a wsią jest jezioro Úhorná, znane także jako Smolnícky tajch, zasilane przez Smolnícky potok. Jezioro jest ulubionym miejscem wypoczynku tutejszych mieszkańców i letników. W ostatnich latach pojawia się też coraz więcej jednodniowych turystów z całego wschodu Słowacji i urlopowiczów, którzy wolą spędzać wolne chwile w odległych miejscach. Je popularnym miejscem, w którym można się zrelaksować, popływać wpław albo łódką, wędkować albo zrobić sobie przyjemną przerwę podczas pieszej lub rowerowej wycieczki. Czysta woda jeziora otoczonego gęstymi świerkowymi lasami jest siedliskiem ptactwa wodnego, ryb i raków. Nad jeziorem jest odnowiona przystań, gdzie można wypożyczyć łódkę lub kajak. Jezioro powstało jako zbiornik na potrzeby kopalni, tzw. tajch, i było częścią systemu wodnego napędzającego urządzenia w smolníckich kopalniach. Jest jednym z cennych świadectw zaawansowania technicznego tutejszego górnictwa. Powstało w 1768 roku, więc jest jedną z najstarszych budowli hydrotechnicznych na wschodniej Słowacji. Pod jeziorem jest 35-metrowa sztolnia. Tajch między innymi zbierał wodę deszczową spływającą z okolicznych gór, zapobiegając częstym powodziom i zalaniu kopalń. Usypana grobla ma długość 190 metrów i wysokość 16 metrów.

Propozycje wycieczek po okolicy

Jak dawniej wyglądało życie mieszkańców Smolníckej doliny można zobaczyć w pobliskiej miejscowości Smolnícka Huta, gdzie w budynku Urzędu Gminy urządzono Izbę Tradycji – Heimatstube. Lokalna patriotka Blanka Čechová zbierała stare fotografie i różne przedmioty codziennego użytku, które są wystawione w izbie w celach poznawczych i edukacyjnych. Jednym z najstarszych eksponatów jest kufer, który zawędrował ze swoim właścicielem aż do Ameryki, haftowane szaty liturgiczne, maszyna do szycia oraz sprzęty kuchenne. W części poświęconej górnictwu są wystawione typowe ubrania i narzędzia górników używane jeszcze przed zelektryfikowaniem kopalni. Część Heimatstube jest poświęcona dawnej fabryce tytoniu w pobliskim Smolníku, która aż do jej zamknięcia produkowała ręcznie zwijane, cenione na całym świecie cygara z liści tytoniu przywożonych z indonezyjskiej Jawy. Fabrykę założono w 1872, a ostatecznie zamknięto w 2008 roku. W czasach szczytowej produkcji zatrudniała aż 800 osób. Była to jedyna w Europie fabryka, w której tradycyjnie ręcznie zwijano cygara.

Jeśli pójdziesz przez strome wzgórze na południe od Smolníka, to pomyśl najpierw o jedzeniu, a potem o sztućcach, którymi je jesz. Przynajmniej raz każdy głodomór musiał trzymać w ręce słynne sztućce, które produkowano pod uzdrowiskiem w Štósie. Tam właśnie powinien skierować swe kroki odkrywca najdalszego, czyli koszyckiego Krańca Świata. W uzdrowisku nie ma wprawdzie okazałych zabytkowych obiektów, ale i tak na pewno warto je odwiedzić i odbyć leczniczy spacer. Im więcej takich spacerów się zażyje, tym większe ma się szanse na uniknięcie chorób. Uzdrowisko nie jest stare, liczy sobie około 150 lat i zawdzięcza swoje powstanie tutejszemu górnictwu oraz kuźnictwu. Jeszcze w średniowieczu na fali kolonizacji wspieranej przez właścicieli tych ziem przybyli na te tereny liczni Niemcy oraz Polacy. Ich przekazywany z pokolenia na pokolenie kunszt rzemieślniczy przyczynił się do założenia w 1803 fabryki SANDRIK produkującej najlepsze noże. Jako majster pracował w niej Róbert Komporday, który znał korzystne działanie wodolecznictwa i zaproponował zbudowanie uzdrowiska. Z jego inicjatywy zebrali się w marcu 1881 szacowni mieszkańcy miasteczka Štós, by rozważyć założenie uzdrowiska, a w 1883 roku otwarto tu pierwszy sezon uzdrowiskowy. O tutejszym uzdrowisko zaczęło być głośno po 1888 roku, w czasach działalności lekarza i radcy królewskiego dr. Dezidera Czirfusza, którego klientela była tak liczna, że konieczne było zbudowanie nowych obiektów. Powstały wówczas wille: Mária (dziś Bratislava), Hungaria, dr. Czirfusza, Tatra, sala taneczna oraz pozostałe obiekty. W uzdrowisku bywały liczne znane osobistości, artyści, pisarze i politycy, a nawet prezydent Czechosłowacji Eduard Beneš, W tutejszym uzdrowisku bywali Vlado Clementis, Karel Hašler oraz Laco Novomeský, który tutaj napisał wiersz „Pod jodłą”. To w tym uzdrowisku była pierwsza fińska sauna na terenie Czechosłowacji. Park zdrojowy, w którym rośnie ponad 200 gatunków cennych roślin (np.: sekwoja, klon kanadyjski, rododendrony, azalie) jest zabytkiem kultury narodowej. Są w nim także kaskady wodne, potok, fontanny i oczka wodne, a także galeria rzeźb autorstwa Löfflera – artysty, który tworzył w tym uzdrowisku. Dziś to przede wszystkim uzdrowisko klimatyczne, które oferuje między innymi wskazaną przy leczeniu schorzeń dróg oddechowych speleoterapię w Jaskini Jasowskiej. Położone na wysokości 650 m n.p.m., czyli w strefie klimatu podgórskiego i górskiego oraz otoczone mieszanymi lasami uzdrowisko ma także korzystny rozkład wiatrów, dzięki czemu panuje tu specyficzny mikroklimat. Polecamy inhalacje w tutejszych jodłowych lasach, przechadzkę wokół źródła lub rozległą panoramę Smolníka, którą można podziwiać ze Štóskiego vrchu. Jeszcze coś specjalnego dla grzybiarzy – spacer pod koniec lata lub jesienią ze Štósu do Smolníka to pewność nazbierania pełnego koszyka.

 Uzdrowisko oferuje różnego rodzaju usługi gastronomiczne oraz kameralne atrakcje kulturalne i sportowe. Informacje na temat świadczonych usług, wypożyczalni i zabiegów leczniczych również dla tych, którzy nie są pacjentami sanatorium, można znaleźć na stronie internetowej.


Služby v okolí

Reštaurácia Alžbetin dom, Smolník

Reštaurácia u Vodnára, 389, Smolník 055 66

Reštaurácia Zlatý orol, 05563, 055 63 Helcmanovce

Reštaurácia Hubert, Štós – kúpele 235, 044 26 Štós