:Jesienny teatr ze scenografią i kulisami, jakich nigdzie indziej na Słowacji nie można zobaczyć

Spektakl, w którym występują setki aktorów, można obejrzeć na ukrytej wśród zarośli scenie – tafli senianskych jezior i stawów, gdzie rozlega się najpiękniejszy ptasi śpiew. Jesień to czas, w którym wiele ptaków zaczyna migrować. Senianske rybníky i Ptasi Raj koło miejscowości Senné są bez wątpienia najlepszym miejscem do wyjątkowych obserwacji niezliczonych ptasich stad, odpoczywających grup i zapierających dech w piersiach przelotów. To życzliwa przestrzeń, która zaprasza rowerzystów i miłośników spokojnych przechadzek.

Każdego oczarują bezkresne łąki, mokradła pełne ćwierkotu cennych ptaków, z których czaple wzbijają się do pełnego gracji lotu. Nastrój dopełniają spłoszone kaczki, majestatyczne łabędzie, energiczne nury oraz dostojne i czujne ptaki drapieżne krążące wysoko nad głowami. Podniebne sceny dają uczucie odprężenia i relaksu

:Jesienne przeloty

Senianskie mokradła od niepamiętnych czasów przyciągały niezliczone mnóstwo różnych gatunków ptaków, które tu gniazdowały i odpoczywały podczas swoich migracyjnych przelotów przez grzbiet Karpat. Ptasie sejmiki przelatujących tędy stad odbywają się na dosyć małej powierzchni, na której gromadzi się ogromna liczba ptaków.

Na tym terenie przebywają też od listopada do Bożego Narodzenia dziesiątki tysięcy dzikich gęsi. Zima ze względu na niesprzyjającą pogodę i brak pożywienia jest dla ptaków okresem trudnym do przeżycia. Właśnie dlatego dla wielu gatunków wodnego i przybrzeżnego ptactwa to miejsce jest jedynym lub jednym z nielicznych terenów gniazdowania na Słowacji.

W tej okolicy od początku prowadzenia obserwacji ornitologicznych zarejestrowano występowanie 295 gatunków ptaków, co jest rekordem w skali Słowacji. W przypadku 134 gatunków udokumentowano ich gniazdowanie. Senianske rybníky są też ważnym przystankiem na trasie wiosennych przelotów.

:Jeden z najważniejszych w Europie Środkowej obszarów ochrony ptaków

Ten „Ptasi Raj“ o znaczeniu międzynarodowym zajmuje powierzchnię 1 490 ha. Znajduje się na wschodzie Słowacji, w północnowschodniej części Niziny Wschodniosłowackiej, tworzącej mezoregion Równiny Wschodniosłowackiej, na wysokości 100-104 m n.p.m. Położony jest na terenie miejscowości Iňačovce, Senné i Hažín (w powiecie Michalovce), Blatná Polianka oraz Blatné Remety (w powiecie Sobrance).

Stwierdzono, że występują na nim również 43 gatunki ssaków, a także, że jest to obszar o istotnym znaczeniu dla zbiorowisk roślinnych typowych dla terenów podmokłych i wilgotnych łąk, owadów prostoskrzydłych, motyli, ryb, płazów i gadów. Ze względu na swoje walory naukowe oraz cechy istotne dla ochrony przyrody miejsce to zyskało międzynarodowe znaczenie, dlatego też Senianske rybníky przyciągają miłośników przyrody i ornitologów nie tylko z całej Słowacji, ale również z Europy.

W 2000 roku miejsce to zostało uznane przez międzynarodową organizację BirdLife International za obszar specjalnej ochrony ptaków o znaczeniu europejskim.

:Aktorzy spektaklu

W wyznaczonych stawach znajdą coś dla siebie także miłośnicy wędkarstwa sportowego i rekreacyjnego. Tym, którzy chcą jak najwięcej skorzystać z wycieczki, polecamy, by wcześniej choć trochę przygotowali się teoretycznie z zakresu zoologii, botaniki oraz ornitologii. Po takiej podbudowie ich wrażania będą jeszcze głębsze i zapamiętają je na dłużej. Warto też udać się na krótką przechadzkę na ptasie molo, bo w tym rezerwacie o znaczeniu narodowym oprócz dziesiątek innych gatunków gniazdują liczne populacje perkoza dwuczubego i kaczki czarnoczubej.

Stawy zapewniają znakomite warunki życia nie tylko ptakom, ale i innym zwierzętom, na przykład piżmakom, tchórzom czy gronostajom. Na tym najważniejszym słowackim obszarze ornitologicznym występują stada gęsi, między innymi takich cennych zagrożonych gatunków, jak bernikla rdzawoszyja i gęś mała, dla których stały się miejscem noclegowym. Najważniejszymi hodowanymi tu gatunkami ryb są: karp, amur, tołpyga, sum oraz szczupak. Nie brakuje również ciekawych roślin.

Natomiast ptasie wysepki zamieszkują kolonie kormoranów i mew białogłowych. Turystów na pewno zaciekawią widoki podmokłych wierzbowych zarośli, w których kryją się kolonie ślepowronów, czapli siwych i czapli nadobnych. Zbiorowiska roślinności wodnej są domem rybitw białowąsych oraz wodników zwyczajnych. Nawet gołym okiem można zauważyć liczne rozmaite gatunki dzikich kaczek, gęsi, perkozów, mew, zimorodków, czajek, czapli i innych ptaków.

Podczas badań zanotowano występowanie 291 gatunków roślin, z których 22 zaliczane są do zagrożonych, cennych lub wrażliwych.

:Nauczmy się czegoś nowego przemierzając ścieżkę dydaktyczną

Wszystko to można podziwiać podczas przechadzki ścieżką edukacyjną Ptasi Raj, która jest wytyczona w rezerwacie przyrody Senianske rybníky. Wprowadzi nas ona w świat cennych gatunków ptaków, ryb, podmokłych łąk i mokradeł. Wzdłuż trasy ścieżki prowadzącej drewnianymi kładkami są ustawione tablice edukacyjne, a przy wejściu na nią dzieło sztuki land artu Kukáň. Z wież obserwacyjnych rozciągają się znakomite widoki na całą równinną okolicę.

Dobrze jest wziąć ze sobą na wycieczkę lornetkę. Miejsce jest dobrze oznakowane i wyposażone w tablice zawierające mnóstwo ciekawych informacji. Jego swoisty koloryt dopełniają: tradycyjna studnia z żurawiem, śpiewająca ptasia audiotablica oraz ściana maskująca umożliwiająca obserwowanie cennych gatunków ptaków. Można tu pełną piersią chłonąć atmosferę i cieszyć się urokiem obserwowania ptasich migracji. Dostępna jest także publikacja pod tytułem Gdzie szukać ptaków na wschodniej Słowacji?

:Dzieło przyrody i człowieka Kukaň na senianskich mokradłach

Specyfikę terenu Senianskych rybníkov znakomicie oddaje dzieło Kukaň, które zostało zainspirowane właśnie stosunkami łączącymi ptaki z ludźmi zajmującymi się ich ochroną. Przy wejściu do Ptasiego Raju wyrastają z ziemi dwa samodzielne stojące obiekty przypominają, których kształty przypominają wysokie kwiaty. Każdy z nich składa się z dwóch głównych części – masztu (łodygi) i korony kwiatu. Maszty są zainspirowane rozmyślaniami o architekturze gniazd, czyli sposobie, w jaki ptaki tworzą struktury, w których mieszkają. To kompilacja zasad stopniowego łączenia elementów z nakładaniem na nie masy zrobionej z różnych (znalezionych) materiałów.

To równocześnie nawiązanie do różnych pomocniczych obiektów budowanych przez człowieka, takich jak maszty z platformami pod bocianie gniazda, budki dla ptaków czy pływające gniazda. Górną część – płatki kwiatów tworzą podłużne koszyki skierowane otworami w stronę masztu. Zostały wykonane ręcznie, tradycyjną techniką plecionkarską z wikliny czyli materiału typowego dla tutejszej krainy mokradeł. Warto też zauważyć, że wyplatanie technika wyplatania różnych z różnych naturalnych materiałów jest zainspirowana budowaniem ptasich gniazd.

Kukaň przedstawia różne formy wspólnej egzystencji ludzi i ptaków, a także pozwala zmieniać sposób jego wykorzystania. Dzieło to można interpretować przecież jako przeznaczone dla ptaków miejsce widokowe i gniazdo stworzone przez ludzi.

W miejscowości Senné zaledwie kilka minut na piechotę w lewo od pałacu znajduje się Avescentrum – centrum wolontariatu i informacji, mieszczące się w chłopskiej chałupie. Na tym terenie prężnie działa organizacja SOS Bird Life Slovakia, która stara się zachować Ptasi Raj dla ptaków migrujących z różnych dalekich krajów, w tym z wybrzeża Afryki. Każdego roku na wiosnę odbywa się tam wydarzenie nazywane Witaniem żurawi, podczas którego można obserwować powrót tych szlachetnych ptaków nad słowackie stawy.

:Propozycje wycieczek po okolicy

Ci, którzy zawitają na Zemplín, mogą odwiedzić także inne ciekawe miejsca przyrodnicze, takie jak rezerwaty Jovsianska hrabina, Kopčianske slanisko, Slavkovské slanisko czy Vinianska stráň. Warto też wybrać się nad zbiornik wodny Zemplínska šírava, gdzie turystów z pewnością zaciekawi barokowo-klasycystyczny pałac w sercu Zemplína, czyli Michalovcach lub tamtejsze obserwatorium astronomiczne. Warte uwagi jest mieszczące się w pobliskiej Ťahyni jedyne w Europie Środkowej Muzeum Emigracji – Kasigarda.

Nietypowym pomysłem może być odwiedzenie znajdującego się nieopodal najmłodszego miejsca pielgrzymkowego na Słowacji w miejscowości Vysoká nad Uhom, gdzie mieszkała i została zamordowana błogosławiona Anna Kolesárová. Jest tam niewielki dom pielgrzymkowy oraz wiele informacji o tej młodej słowackiej męczennicy. W kościele znajduje się unikatowy relikwiarz, a na cmentarzu grób, w którym spoczywały jej doczesne szczątki od pogrzebu (23 listopada 1944 r.) do ekshumacji (28 kwietnia 2018 r.). Anna Kolesárová została beatyfikowana 1 września 2018 r. w Koszycach.

#krajsveta #kosickysvetovykraj #InterregSKHU #BuildingPartnership #EuropeanUnion #BirdTour